"Mặt trận chống Covid-19": Phỏng vấn từ bên trong bệnh viện truyền nhiễm thành phố Odessa

Hàng ngày chúng tôi nhìn thấy những số liệu báo động về bệnh dịch Covid. 10 người, 50 người, hay 100 bệnh nhân mỗi ngày - và đóng cửa cách ly toàn bộ. Nới lỏng cách ly và số bệnh nhân lại tăng lên 500, 600, 1000...10 ngàn và 15 ngàn ca mỗi ngày. Hiện nay tại Ukraine mỗi ngày có gần 200 người chết do Covid-19.

Mùa Xuân chúng ta nhìn thấy bức tranh đáng sợ từ Ý. Khi số lượng bệnh nhân quá nhiều, các bác sĩ không kịp giúp đỡ cho tất cả mọi người, không kịp nối ôxy cho họ để cứu mạng sống. Rất may, tại Odessa tình hình chưa đến nỗi như vậy. Mặc dù một vài tuần trước trên mạng xã hội bắt đầu xuất hiện những thông tin về Odessa không đủ chỗ cho các bệnh nhân covid - nhưng sau khi mở thêm các giường bệnh mới tại bệnh viện số 5, thì tình hình trở nên ổn định hơn. Cụ thể, theo thông tin mới nhất của sở y tế thành phố, hiện nay tại các bệnh viện trụ cột chống Covid-19 tại Odessa, có 122 giường để sẵn sàng nhận bệnh nhân covid.

Để được tiếp xúc với các nhân viên y tế và để được nhìn thấy tình hình covid từ bên trong, chúng tôi đến bệnh viện truyền nhiễm thành phố Odessa. Đồng ý tiếp chúng tôi là bác sĩ về các bệnh truyền nhiễm với kinh nghiệm nghề nghiệp trên 25 năm - Sergei Aleksandrovik Kostenko. Trước khi xảy ra đại dịch ông là lãnh đạo khoa về các bệnh truyền nhiễm đường ruột trẻ em. Năm 2020 ông không chữa bệnh cho trẻ em nữa: Tất cả bệnh viện truyền nhiễm lớn chuyển sang điều trị cho các bệnh nhân Covid-19.

Chúng tôi bước vào bên trong khoa của bệnh viện truyền nhiễm: Bệnh viện vừa mới sửa, những bức tường sáng rực rỡ và có các đi văng ngoài hành lang, bức tranh sinh sản của hoạ sĩ Gapchinskoi và sân dạo chơi được làm cẩn thận dành cho trẻ em ở bên trong. Nhưng chúng tôi không nhìn thấy trẻ em. Các phòng chỉ có các bệnh nhân covid là người lớn. Các nữ y tá trong các bộ trang phục bảo vệ đang làm các công việc của mình. Ví dụ, họ đem đồ ăn tới cho các bệnh nhân. Tất cả các hộp đồ ăn là dụng cụ dùng 1 lần. Ở phía khác là chiếc xe đẩy cùng với thuốc men... Sergei Aleksandrovik đeo mặt nạ bảo vệ yêu cầu chúng tôi không tháo khẩu trang khi nói chuyện, trao đổi.

Bệnh nhân Covid-19 được nhập viện như thế nào?

- Ban đầu khoa của chúng tôi xây dựng theo cấu trúc để dành cho bệnh nhân trẻ em, nhưng hôm nay dành toàn bộ để điều trị cho các bệnh nhân covid. Cả bệnh viện sử dụng cho các bệnh nhân covid. Thực tế bệnh nhân trẻ em không có. Tình hình ngày hôm nay, tất cả các giường bệnh trong khoa, gồm 30 giường đều đã có bệnh nhân. Nhưng đây không phải là con số thường xuyên như nhau - hàng ngày đều có người được xuất viện và bệnh nhân mới đến .
Những gì liên quan đến tính đặc biệt của điều trị- theo tình trạng sức khoẻ: vào khoa này là các bệnh nhân nặng, hàng chục người cần thở ô xy. Bởi vì khoa này được cung cấp ô xy từ trung tâm. Còn ở các khoa khác dùng ô xy đậm đặc, cung cấp mỗi phút 10 lít. Ở chỗ chúng tôi có thể cung cấp 25 lít mỗi phút. Điều này rất cần thiết đối với các bệnh nhân nặng để họ được nhận đủ lượng ô xy. Các bệnh nhân nhập viện với các độ tuổi khác nhau, nhưng chủ yếu từ 50-60 tuổi. Bây giờ bệnh viện lắp thêm máy lạnh, bởi vì rất tiếc là số lượng bệnh nhân nặng không giảm đi.
Khi quyết định cho bệnh nhân nằm ở đâu, thì việc xác định không phải là nhìn vào tuổi, mà trước hết là tình trạng bệnh. Tức là, nếu bệnh nhân có nồng độ ô xy trong máu thấp, viêm phổi nặng - thì phải nhập viện vào đây, chỗ chúng tôi, bởi vì ở đây có nhiều khả năng hơn để chữa bệnh. Tất nhiên là những bệnh nhân cao tuổi, thì bệnh nặng hơn. Thường thì họ có các bệnh nền kèm theo: các bệnh về tim mạch, tiểu đường, các bệnh về phổi, khiến tình trạng bệnh của họ nặng hơn.
Tất cả các bệnh nhân nhập viện đều thông qua phòng tiếp nhận bệnh nhân. Và tại đây sẽ diễn ra phân loại theo tình trạng bệnh. Cũng phải tính đến rằng, giả sử bệnh nhân nặng 200 kg thì có thể đưa lên tầng 3 hay để dưới tầng 1. Các xe cấp cứu ở giai đoạn của mình cũng đã phân loại bệnh nhân. Họ có tất cả các thông tin về số giường còn trống tại các bệnh viện.

Các bệnh nhân là dân ở ngoại thành thì sẽ nhập vào các bệnh viện trực thuộc tỉnh và các bệnh viện được phân công phụ trách những người dân của tỉnh. Tức là bệnh viện Thuỷ thủ. Trẻ em thì được đưa đến bệnh viện số 3 tại Kotovskovo. Các xe cấp cứu đưa các bệnh nhân là dân thành phố Odessa về chỗ chúng tôi, hoặc bệnh viện số 5. Tức là họ đã biết, theo các tiêu chí nào, bệnh nhân sẽ được chuyển về bệnh viện nào. Trước đó các bác sĩ nhận thông tin này theo đường dây "103", vì vậy họ không phải chở bệnh nhân từ bệnh viện này sang bệnh viện khác. Khi đến bệnh viện rồi, thì các bác sĩ tại phòng tiếp nhận sẽ phân chia bệnh nhân vào khoa nào, tuỳ thuộc vào tình trạng của bệnh nhân. Các bệnh nhân nặng kèm theo các bệnh nền thì sẽ được đưa về bệnh viện số 10, hoặc bệnh viện Evreiskaya, nơi có các bác sĩ chuyên ngành như tim, mạch, nội tiết, thận..

Một ngày làm việc trong khoa điều trị Covid-19 diễn ra như thế nào?

- Ngày làm việc bắt đầu từ 8:30 - đó là thời gian biểu chính thức. Nhưng từ 6:30 mỗi ngày tôi đã có mặt nơi làm việc. Không chỉ riêng tôi - trưởng khoa, mà các bác sĩ khác cũng vậy. Ví dụ làm việc cùng tôi là Victor Romanovik, ông cũng tới nơi làm việc sớm, chính xác như vậy, từ 6:45. Đơn giản là có quá nhiều công việc cần làm. Chúng tôi sẽ không làm kịp nếu theo thời gian biểu. Nếu tôi nói với các bạn rằng, đã hơn 3 tháng chúng tôi không có ngày nghỉ, các bạn có tin không? Cả thứ bảy và chủ nhật cũng không phải ngày nghỉ. Thứ sáu có ai đó trong buổi giao ban buổi sáng nói đùa - hôm nay thứ sáu - là ngày nghỉ. Tôi nói, ở chỗ tôi, thứ sáu bắt đầu khi ngày làm việc kết thúc - thứ sáu là như vậy".

Những ngày nghỉ tôi cũng làm việc. Thế nào tôi cũng đến bệnh viện. Khi tôi chưa kết thúc xong công việc thăm khám cho bệnh nhân của cả khoa, thì tôi chưa về nhà. Không phụ thuộc đó là thứ bảy, hay chủ nhật. Không có ngày nghỉ.
Tất cả khoa chia thành 2 phần- "vùng sạch" và "vùng đỏ" - là nơi bệnh nhân. Các bác sĩ và y tá thay trang phục tại vùng sạch. Tiếp theo là làm việc với các bệnh nhân. Ở mỗi khoa của chúng tôi đều có khu vực riêng để sau khi thăm khám bệnh nhân xong, có thể khử khuẩn. Các bạn bây giờ cũng đi qua khu vực này. Tất cả các bệnh nhân của khoa chúng tôi là các bệnh nhân covid vì thế giữa các phòng của bệnh nhân không cần phải thay đồ thường xuyên. Các nhân viên y tế của chúng tôi rất vất vả vì thường xuyên phải mặc đồ trang phục bảo vệ. Đặc biệt là vào mùa hè nóng nực. Nhưng không sao - chúng tôi đã quen rồi, chúng tôi làm việc.

Những câu hỏi về đạo đức làm việc với các bệnh nhân:

- Tôi làm việc nhiều năm, bác sĩ trẻ em. Đặc tính của bệnh truyền nhiễm đường ruột là tỷ lệ tử vong cực hiếm. Đối với chúng tôi, bệnh nhân chết - là tai nạn lớn. Đối với các bác sĩ làm việc với người lớn, với các bệnh nhân cao tuổi bị covid thì có phần nào đơn giản hơn. Nhưng dù sao, chúng tôi cũng không thể quen khi có bệnh nhân chết.
Đôi khi có những bệnh nhân covid nhập viện trong tình trạng rất nặng. Phổi bị tổn thương ở mức nặng nhất. Và như bạn hiểu, sẽ rất khó giúp đỡ họ. Đúng, chúng tôi có máy móc thiết bị tốt, thành phố mua cho chúng tôi, có thuốc, có ô xy- nhưng bệnh tình đã sang giai đoạn tử vong. Nhưng dù sao bác sĩ cũng rất trăn trở vì họ. Tôi có cảm giác rằng, không có bác sĩ vô cảm với tất cả. Các bạn chắc hiểu rằng, khi bệnh nhân nắm tay bạn và nói: "Sergei Aleksandrivik, hãy cứu tôi, tôi còn hai con nhỏ". Một bệnh nhân covid trẻ, 44 tuổi chết trong phòng hồi sức. Anh ấy tự điều trị tại nhà 1 tuần và tình trạng chuyển sang quá nặng. Tất cả những gì chúng tôi cố gắng làm, nhưng rất tiếc cơ thể anh ấy không thể đối phó và bệnh nhân chết. Nhưng, bạn biết không, khi bạn tới phòng hồi sức, nhìn anh ấy, thăm khám và đánh giá tình trạng bệnh, anh ấy cầm tay bạn và nói: "Sergei Aleksandrovik, hãy giúp đỡ tôi. Tôi không thể quen với cảnh đó, không thể không phản ứng.

Về tiêu cực và mạng xã hội:

- Làm việc với covid còn nặng nề về tinh thần. Bệnh này có những tác động nhất định lên tinh thần. Khi người ta mắc bệnh này thì trở nên dễ bị kích động, nhạy cảm và bất an. Có thể giữ trạng thái kích động, trầm cảm vài tháng. Đôi khi chỉ vì những điều vụn vặt mà bệnh nhân nổi đoá. Bệnh nhân trong tình trạng như vậy thì tất cả sẽ tiếp nhận theo cảm tính, thậm chí ngay cả những điều lặt vặt, nếu như trong cuộc sống đời thường thì anh ta sẽ chẳng bao giờ để ý tới. Tất nhiên là điều này gây ra một số tiêu cực nhất định đối với các nhân viên y tế và với hệ thống y tế nói chung.

Trong đó cũng có nhiều bệnh nhân rất tốt. Khi bệnh nhân không tự thở được, nhưng sau đó được về nhà bằng đôi chân của mình - đó là những bệnh nhân hạnh phúc và người nhà của họ. Chúng tôi được nghe nhiều lời cảm ơn. Nhưng cũng nhiều điều tiêu cực - đặc biệt là trên mạng xã hội. Hơn nữa nhiều thứ do những người không biết gì đến ngành y viết, đơn giản là họ đăng lại công bố của ai đó mà chẳng nghĩ gì đó có phải là sự thật hay không.

Nhưng chúng ta sống trong thế giới hiện đại. Tất cả những gì mọi người viết trên Facebook, các bác sĩ và y tá của chúng tôi đều đọc. Và các bạn biết không, mỗi sai lầm, mỗi lời than phiền - dù sao tất cả cũng được phân tích cặn kẽ.
Đôi khi cũng rất nặng nề, khi buổi chiều sau buổi làm việc, muốn nghỉ, vào mạng xã hội, đọc và thấy. Bây giờ tôi kể cho các bạn bí mật đáng sợ. Và tôi buồn khi người ta viết, bác sĩ trưởng buồn, y tá trưởng buồn, tất cả đều buồn bởi vì dù sao đó cũng là sự khó chịu. Bởi vì bạn đã dâng hiến tất cả mình cho công việc này, bạn đã luôn cố gắng để giúp đỡ mọi người. Nhưng kết cục lại nhận những điều như vậy... Tất nhiên là chúng tôi tiếp tục làm công việc của mình. Không có ai bị đuổi việc do những công bố trên internet. Nhưng dù sao đó cũng là áp lực tinh thần lên các nhân viên của chúng tôi.

Về nỗi đam mê từ công việc:

- Chúng tôi cố gắng ủng hộ nhau, chủ yếu trong giao tiếp. Các nhân viên trong khoa chúng tôi rất tốt. Các bác sĩ và y tá tuyệt vời, họ phản ứng rất nghiêm khắc, như các nhà triết học. Tất nhiên là hiện nay cần phải ủng hộ các nhân viên y tế nhiều hơn, thậm chí không phải tài chính - chúng tôi nhận lương bổ sung từ thành phố và các trợ cấp covid khác. Đó không phải câu hỏi về tiền, mà là cộng đồng xã hội cần hiểu tầm quan trọng của công việc này - công việc của các bác sĩ, y tá với các bệnh nhân covid. Chúng tôi sẽ làm việc dễ dàng hơn khi nhận được sự ủng hộ về tinh thần.

Nói về các bác sĩ có sẵn sàng làm việc với các bệnh nhân covid hay không?

- Covid- thực tế là bệnh truyền nhiễm nặng. Nhưng hoảng loạn, kêu gào rằng tôi sẽ không đi làm bởi rất nặng nề, sẽ không có ai. Các bác sĩ bệnh truyền nhiễm luôn hiểu, bất cứ thời điểm nào cũng có thể đụng chạm phải bất cứ bệnh truyền nhiễm nào, bởi vì đây là Odessa, đó là thành phố cảng, nghỉ dưỡng, nhiều người tới đây. Một vài năm trước khi trên thế giới xảy ra dịch bệnh Eboli, chúng tôi đã tổ chức diễn tập cách đấu tranh với căn bệnh này và chúng tôi đã sẵn sàng. Chúng tôi là bác sĩ, là những người lính, cần phải sẵn sàng. Như châm ngôn nói: Nếu sợ chó sói - thì không vào rừng.

Tất nhiên là chúng tôi rất vui mừng khi trong bệnh viện xây mới thêm korpus với điều kiện tốt hơn cho bệnh nhân và bác sĩ. Năm 2015 khai trương korpus mới - korpus này đã giúp đỡ nhiều trong thời gian đầu khi đăng ký các bệnh nhân covid đầu tiên tại Odessa. Tại đây chúng tôi dễ dàng cách ly các bệnh nhân covid. Năm nay xây mới korpus với trang thiết bị hiện đại. Tất nhiên là tại các korpus cũ, chúng tôi kiểm tra chặt chẽ việc tuân thủ vệ sinh phòng dịch, nhưng tại các korpus mới, việc thực hiện những điều nói trên dễ dàng hơn.

Nói về mọi người và dịch bệnh:

- Sẽ không bao giờ đủ bệnh viện nếu mọi người không tuân thủ các quy định cách ly. Tất cả các khuyến cáo về đeo khẩu trang, giữ khoảng cách xã hội, rửa tay thường xuyên - không phải tự nhiên mà có. Người dân Trung quốc là dân tộc có kỷ luật. Nhờ vậy họ đấu tranh hiệu quả với đại dịch. Như vậy, để các nhân viên y tế ít việc hơn và để cho mọi bệnh nhân đủ thuốc và thiết bị y tế , thuốc men - không chỉ chính quyền, mà cần các công dân cùng làm việc.

Theo kinh nghiệm của mình, tôi có thể nói, khẩu trang có thể bảo vệ tốt tránh lây nhiễm covid. Tốt nhất là khẩu trang y tế 3 lớp hơn là khẩu trang bằng vải thường. Đó là virus, nên trong cuộc sống bình thường, khẩu trang là đủ. Không tồn tại bảo vệ khác. Hoặc, rửa tay - đó là việc làm tối thiểu nhất hàng ngày. Cần thông gió và tránh nơi tụ tập đông người.
Đối với các nhân viên y tế làm việc với trong khoa covid thì cần bảo vệ cao hơn - cần quần áo bảo hộ chuyên dụng, màng kính chắn. Chúng tôi có tất cả những thứ này. Bởi vì để bị lây nhiễm bệnh truyền nhiễm nào đó, nếu chỉ có mầm bệnh thôi, chưa đủ, mà còn cần phải nhận lượng virus nhất định nào đó, tức là với số lượng mầm bệnh nhất định, đủ để gây bệnh khi chúng lọt vào cơ thể. Hồi còn là sinh viên, khi chúng tôi tới học tại bệnh viện lao, chúng tôi rất sợ bị nhiễm bệnh lao. Khi đó, một thày giáo nói: "Để bị nhiễm lao, các bạn cần phải ăn con vi khuẩn lao to bằng cái cốc. Tức là phải với một lượng lớn trực khuẩn lao lọt vào cơ thể mới gây ra bệnh lao".

Đối với covid, trong tiếp xúc, đặc biệt là trong khoảng không chật hẹp như trong thang máy, trong văn phòng hẹp, trong xe công cộng... thì xác xuất bị lây nhiễm là có. Vì thế nếu người nào đó tôn trọng bản thân, thì anh ta cần đeo khẩu trang, như vậy rủi do bị lây nhiễm giảm, nếu có bị nhiễm thì sẽ không có triệu chứng, từng xảy ra như vậy.

Về biện pháp phòng chống covid-19:

- Một số thời gian trước đây, trong chương trình thời sự nói về tại thành phố nào đó huỷ chế độ miễn phí vé các phương tiện giao thông công cộng đối với người già. Một mặt, đây là biện pháp cứng rắn. Mặt khác, những người già, nếu không thực sự cần thiết, đi lại trên các phương tiện đó để làm gì? Hơn nữa một số người lại không đeo khẩu trang.

Sau ngày lễ ngày thành lập thành phố, lan truyền thông tin, hình như điều này kéo theo bùng phát dịch bệnh covid tại Odessa. Nhưng thực tế là dịch bệnh gia tăng được ghi nhận từ trước đó - khi bắt đầu mùa tắm biển, các khách du lịch tới. Mọi người còn nhớ mùa hè, những chiếc xe xếp hàng dài nhiều km trên tuyến đường Kyiv về Odessa? Khi đó biểu đồ bệnh dịch tăng dựng đứng. Mùa Thu cách ly cứng rắn nên dịch bệnh được ngăn chặn.

Còn có nhóm rủi do - đó là các thày cô giáo, các nhân viên xã hội, các lái xe, người bán hàng. Hiện nay các thày cô giáo tình hình cũng xấu như các bác sĩ. Tại sao? bởi vì nếu không đeo khẩu trang thì họ sẽ bị nhiễm bệnh 100%? Trẻ em bị nhiễm covid, nhưng bệnh diễn biến nhẹ nên các bậc phụ huynh có thể cho rằng bị cảm cúm, hoặc bệnh gì đó khác. Những học sinh này sẽ giải phóng ra môi trường xung quang virus covid, các thày cô giáo tiếp xúc vì vậy sẽ bị nhiễm. Vì vậy sẽ là đúng tuyệt đối nếu bây giờ học sinh chuyển sang học từ xa.

Về mức tăng của dịch bệnh covid:

- Tỷ lệ tử vong bởi covid tương đối ổn định. Tỷ lệ tử vong từ 1-2%. Tức là cứ 100 bệnh nhân covid, thì sẽ có từ 1 dến 2 ca tử vong. Nếu 1 ngàn bệnh nhân covid thì số người tử vong sẽ từ 20 đến 30 ca. Nếu mọi người tiếp tục làm ngơ các biện pháp phòng dịch như hiện nay, thì như tại Odessa bây giờ có 30 ngàn người bị bệnh covid và gần 500 người chết. Mặc dù có nhiều bệnh nhân cao tuổi cùng các bệnh nền, được các bác sĩ "đưa từ thế giới bên kia" trở về. Chúng ta có những bệnh nhân covid 60, 70, thậm chí 90 được chữa khỏi, tuy nhiên có mất mát về người.

Ở đây có những tình huống liên quan đến quỹ giường bệnh. Nếu với số lượng đông bệnh nhân nặng, thì sẽ không đủ giường bệnh cho bệnh nhân. Ở Mỹ tỷ lệ tử vong rất cao do số ca lây nhiễm mới hàng ngày tăng cao và không phải tất cả mọi người được thử test. Người dân của chúng ta thường than phiền về xe cấp cứu chậm đến để thử test, đơn giản là họ không biết những gì xảy ra ở châu Âu. Ở đó bệnh nhân chỉ được nghe lời khuyên: "Hãy ngồi nhà".

Hiện nay tại Odessa, tình hình covid trong tình trạng đối phó được do bố trí thêm các giường bệnh mới tại các bệnh viện. Nhưng sức tải lên các nhân viên y tế quá nặng. Có ý tưởng chữa bệnh nhân covid tại sân vận động. Nhưng làm cách nào bảo đảm ô xy cho họ? Nhưng điều quan trọng nhất là, lấy nhân viên ở đâu. Còn việc đặt nội khí quản thì sao? Ai làm? Có nhiều công việc cần phải có kiến thức y tế. Và điều quan trọng nhất là, nếu số lượng bệnh nhân càng lớn, thì theo tỷ lệ thuận, số ca tử vong càng cao. Như vậy tại sao gánh nặng bổ sung lại đè lên hệ thống y tế, đến ngân sách, lên các nhân viên ngành y- nếu như có thể tuân thủ các biện pháp phòng chống, cách ly mà mỗi người cần thực hiện.

Về các nghi ngờ covid:

Thời gian đầu đại dịch, nhiều người không tin rằng tồn tại Covid-19. Thậm chí ngay cả trong các bác sĩ cũng có người nghi ngờ.
Và bây giờ cũng vẫn còn khoảng 10% số người không tin vào sự nguy hiểm của covid mặc dù tăng số lượng ca lây nhiễm và tử vong. Nhiều người biểu tình chống các biện pháp cách ly, đòi cho các nhà hàng, quán cafe làm việc. Tôi hiểu, kinh doanh là công việc kinh doanh, nhưng mặt khác, truyền hình đưa tin, mỗi ngày tại Ukraine có 200 người chết do covid.

Mọi người còn cần giải thích gì nữa? Điều gì sẽ tiếp theo?

Hiện nay trên thế giới và tại Ukraine bàn luận nhiều về việc sử dụng các loại vacxin khác nhau. Ví dụ vacxin "Pfaizer" đòi hỏi phải bảo quản ở nhiệt độ -80 độ C trong thời gian vận chuyển để bảo đảm tính hiệu quả đạt 90% của vacxin. Cũng cần biết, chính phủ mua vacxin nào, bởi đây là câu hỏi của chính phủ, thời hạn cung cấp là bao nhiêu ngày, điều kiện vận chuyển bào quản ra sao.
Tính đến thực tế là các nước, đặc biệt các nước giàu cũng đang xếp hàng để mua vacxin, nên rất khó dự đoán khi nào đến lượt Ukraine. Khả năng tới thời điểm đó, có số lượng đông người sẽ trải qua covid-19 và tạo miễn dịch tập thể. Theo ý kiến cá nhân tôi thì không phải tất cả những người từng trải qua covid sẽ vào số liệu thống kê, bởi rất nhiều người trong đó bị nhiễm covid, nhưng không có triệu chứng, hoặc thuộc dạng nhẹ. Điều này một mặt là tốt đối với họ, nhưng mặt khác, sẽ là xấu đối với những ai bị lây nhiễm từ những người này. Những người bị nhiễm Covid-19 nhưng không có các biểu hiện triệu chứng có thể trở thành nguồn gốc mang mầm bệnh- vì vậy mỗi người cần thể hiện tinh thần trách nhiệm ở mọi nơi, khi có tiếp xúc với người khác, đeo khẩu trang tại các cửa hàng, trong các phương tiện giao thông công cộng...Bởi vì có ai đó bị nhiễm bệnh, nhưng không biết về điều này khi chưa có các triệu chứng, người đó là mối đe đe doạ gây lây nhiễm cho những người xung quanh.

Tất nhiên là cùng với sự xuất hiện vacxin chống Covid-19 được đăng ký tại Ukraine và bắt đầu tiêm chủng vacxin sẽ trở nên dễ dàng hơn. Nhưng hôm nay mỗi người cần phải nghĩ về câu hỏi quan trọng bản lề - bản thân có thể làm gì để bảo vệ mình và những người thân, để không gây lây lan sang những người xung quanh. Hãy tin rằng, các nhân viên y tế sẽ cảm ơn các bạn về điều đó. Bởi vì chúng tôi sẵn sàng giúp đỡ từng bệnh nhân - nhưng tốt hơn cả - đó là tất cả hãy khoẻ mạnh, không bị ốm đau và không phải vào viện.

Theo uc.od.ua