Điều gì đang xảy ra với đồng Grivna và hệ thống tài chính Ukraina?

Vừa qua tỷ giá đồng UAH tại thị trường liên ngân hàng mất giá nặng nề, có lúc xuống tới 9,40 UAH / 1 USD và ngân hàng Nhà nước lần đầu tiên sau 2 năm đã thay đổi tỷ giá chính thức từ 7,993 xuống 8,7080 UAH/ 1USD.

Các điểm cần phân tích :

1. Ukraina chưa giải quyết được bất kỳ một nguyên nhân cơ bản nào để củng cố hệ thống tài chính và đồng tiền quốc gia như chúng ta đã cùng phân tích ở bài trước (Xem bài trước: Số phận đồng tiền grivna và thực trạng hệ thống tài chính của Ukriane). Ví dụ dự trữ vàng quốc gia của Ukraina trong tháng 1/2014 đã giảm 12,74% so với tháng 12/2013 xuống còn 17,8 tỷ $.

2. Tình hình chính trị căng thẳng và mất ổn định kéo dài làm cho các nhà đầu tư tìm cách chuyển vốn sang các ngoại tệ khác, đồng thời rút khỏi thị trường Ukraina.

3. Người dân Ukraina cũng tích cực mua ngoại tệ, chuyển các khoản tiết kiệm trong ngân hàng từ UAH sang USD, hoặc rút hẳn ra không đáo hạn tiếp .

4. Nga đang hoãn khoản tiếp trợ lần thứ hai với 2 tỷ $ và đang chờ phía Ukraina trả nợ tiền khí đốt . Tính đến đầu năm 2014 số nợ đó là 2,7 tỷ $ mà Ukraina cần thanh toán trước ngày 25/01/2014. Tại thành phố Sochi nhân dịp Thế vận hội Olympic Tổng thống Yanukovic đã gặp Putin nhưng chưa có một thông báo hay kết quả nào.

5. Châu Âu và Mỹ sẽ không giúp đỡ Ukraina khi đất nước chưa có cải tổ. Thậm chí một số chính trị gia đang kêu gọi trừng phạt một số các quan chức Ukraina trong các vụ đàn áp người biểu tình. Trước mắt châu Âu và Mỹ ra hai yêu cầu chính : 1- Lập chính phủ mới; 2- Thực hiện các yêu cầu của IMF . Các yêu cầu của IMF gồm nhiều khoản ( 10 điều khoản) mà Tổng thống Yanukovic không muốn thực hiện vì đa số các điều đó dẫn đến bất bình trong dân chúng (ví dụ đưa đồng UAH vào cơ chế thị trường, tăng giá khí đốt và các dịch vụ sinh hoạt, nhà ở, tăng một số loại thuế, tăng tuổi về hưu, v.v...) điều đó sẽ rất bất lợi cho ông trước thềm bầu cử Tổng thống vào tháng 3/2015.

6. Ngân hàng Quốc gia Ukraina ( NBU) đã vận dụng chính sách tỷ giá hối đoái linh hoạt với đồng UAH, đưa tỷ giá chính thức về sát với giá thị trường và sẽ không đưa ra một hành lang nào cả. Đây cũng là một trong những yêu cầu của IMF. Tuy nhiên không có nghĩa là NBU sẽ “thả nổi” hoàn toàn mà vẫn sẽ áp dụng các biện pháp thông dụng để ổn định thị trường như bán ngoại tệ ra. Ngoài ra NBU còn hạn chế lượng mua ngoại tệ trên thị trường liên ngân hàng và đưa ra định mức mỗi người dân chỉ được phép mua mỗi tháng không quá 50 000 UAH để chuyển ra nước ngoài. Và NBU còn đưa ra một loạt biện pháp để chống đầu cơ, trấn an người gửi tiền và tăng tính thanh khoản của các ngân hàng. Các biện pháp trên cần thiết để thúc đẩy nền kinh tế, tăng ngân sách quốc gia

7. Hàng loạt các cơ quan xếp hạng tín dụng quốc tế uy tín trên quốc tế đã hạ bậc tín nhiệm đối với Ukraina , ví dụ Fitch Ratings mới đây đã hạ bậc tín nhiệm dài hạn về khả năng thanh toán ngoại tệ từ mức “B-“ xuống đến “CCC” ( tạm gọi là đầu cơ ở mức cao), tức là sát mức “ mất khả năng thanh toán quốc gia”. Ngoài ra các cơ quan này cũng hạ bậc một loạt các ngân hàng Ukraina. Nguyên nhân chính là mất ổn định chính trị, chính phủ làm việc không hiệu quả, các ngành kinh tế không tăng trưởng, khả năng tiếp cận các nguồn tài chính quốc tế hạn chế. Ngoài ra họ không tin vào việc Nga sẽ chuyển toàn bộ số tín dụng 15 tỷ $ như đã hứa.

8. Tổng thống đã cách chức Thủ tướng Azarov và toàn bộ nội các Chính phủ và bổ nhiệm ông Arbuzov tạm thời nắm quyền thủ tướng. Khả năng trong tuần tới Yanukovich sẽ trình Quốc hội thành phần Chính phủ mới. Thậm chí có thông tin ông còn đề nghị chức vụ Thủ tướng cho một trong những thủ lĩnh phe đối lập ông Yasenyuk. Nhưng khả năng này sẽ rất khó xảy ra. Trong bối cảnh chưa có Chính phủ thì cả Nga, châu Âu, Mỹ và các nhà đầu tư cũng không biết sẽ phải làm việc với ai nên chỉ giữ thái độ chờ đợi. Còn dân chúng trước bối cảnh mất định hướng và tin tưởng cũng chưa vội đầu tư, triển khai các dự định, tăng mua ngoại tệ, giảm gửi tiền vào ngân hàng. Điều này cũng gây sức ép lên đồng UAH và hệ thống tài chính.

Kết luận :

Để ổn định đồng tiền quốc gia cần hai điều kiện tối cần thiết :

1. Ổn định tình hình chính trị, Tổng thống và phía đối lập cần có những nhượng bộ và thỏa hiệp. Cần có ngay Chính phủ mới với những chính sách rõ ràng, hiệu quả.

2. Một lượng tín dụng mới, hoặc từ Nga, hoặc từ IMF.

Chúng ta sẽ hy vọng các chính trị gia của Ukraina có đủ bản lĩnh và nghị lực chính trị để tìm ra giải pháp và đưa đất nước khỏi cuộc khủng hoảng kéo dài này.

Tổng hợp và phân tích : Lê Thái Kỳ.