Phụ nữ Odessa góp phần gìn giữ bản sắc Văn hoá Việt Nam

Bà Vũ An Bình đọc tham luận tại hội nghị

Kính thưa : Qúy vị đại biểu!

Kính thưa : Hội nghị!

Cộng đồng người Việt tại Odessa được hình thành từ đầu thập niên 90. Khi đó Liên xô tan rã, trong nước và Ucraina có những thay đổi về đường lối chính tri, về cơ cấu kinh tế, nên chúng tôi, những lưu học sinh, nghiên cứu sinh, những người lao động hợp tác đã quyết định ở lại làm ăn kinh tế. Bằng nhiều con đường khác nhau, hoàn cảnh khác nhau nhiều người cũng đã chọn Odessa là quê hương thứ hai của mình. Hội người Việt Odessa được thành lập năm 1994, với khoảng hơn 200 người, đến nay cộng đồng chúng tôi gần 3000 người. Cùng với sự lớn mạnh của Hội người Việt nam thành phố Odessa, các tổ chức xã hội khác cũng ra đời đúng như quy luật phát triển tất yếu của xã hội. Hội Phụ nữ Việt nam thành phố Odessa đã chính thức được thành lập năm 2009 trong bối cảnh đó với mục đích “Phát huy hơn nữa vai trò của người phụ nữ trong công cuộc xây dựng cộng đồng, xây dựng gia đình vững mạnh, giáo dục con cái, giúp đỡ nhau trong cuộc sống, gìn giữ bản sắc, truyền thống dân tộc….”

Trong thời kỳ hiện đại hóa, toàn cầu hóa, là một cộng đồng Việt Nam sinh sống ở nước ngoài, ngoài việc cố gắng hòa nhập với nhịp sống của Ucraina với những nét văn hóa Slavo lâu đời và đặc sắc, hơn ai hết chúng tôi hiểu được sự cần thiết phải gìn giữ những truyền thống , bản sắc văn hóa của dân tộc ta. Bởi chỉ có gìn giữ những tinh hoa, những nét văn hóa riêng của dân tộc được đúc kết hàng ngàn năm, cộng đồng Việt Nam mới không hòa tan vào vào nền văn hóa sở tại , chính điều này là một động lực đoàn kết cộng đồng lại, và là cầu nối gắn liền cộng đồng với đất nước Việt Nam. Trong mọi lĩnh vực, mọi thời đại người phụ nữ luôn đóng vai trò tích cực. Chúng tôi, những người phụ nữ kiều bào ở đây đã góp một phần công sức không nhỏ cùng toàn thể cộng đồng người Việt gìn giữ truyền thống, bản sắc, di sản dân tộc Việt Nam.

Kính thưa Hội nghị!

Một trong những yếu tố lưu giữ bản sắc văn hóa và truyền thống dân tộc một cách lâu dài nhất là duy trì tiếng Việt, gìn giữ sao cho tiếng Việt không mai một qua các thế hệ ở nơi xa Tổ quốc này. Cộng đồng người Việt tỉnh Odessa nói riêng, toàn Ucraina và Đông Âu nói chung so với cộng đồng Việt ở Pháp, Mỹ, Canada … tương đối trẻ, thế hệ cha mẹ như chúng tôi đều sinh ra và lớn lên tại Việt Nam, nên trong hầu hết các gia đình đều duy trì được nếp sống dùng tiếng việt trong giao tiếp. Có lợi thế hơn các nơi khác, cộng đồng ở đây sống tương đối tập trung, do vậy từng khu vực đã tự mở lớp dạy tiếng Việt cho các cháu lứa tuổi từ 5 đến 12 tuổi vào những ngày cuối tuần thứ bảy, chủ nhật. Chương trình học chủ yếu theo sách giáo khoa dành cho học sinh cấp một của Bộ giáo dục Việt Nam. Mỗi năm chúng tôi có khoảng 4 lớp học, mỗi lớp khoảng 6-10 cháu, chia theo trình độ, lớp lớn nhất học theo sách tiếng Việt lớp 4. Cùng với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước thông qua chương trình VTV4 đã giúp cho các cháu nâng cao tiếng Việt và hiểu thêm kiến thức về lịch sử và địa lý của đất nước. Trong cộng đồng, chúng tôi cũng có báo điện tử bằng tiếng Việt của riêng mình nhằm chuyển tải thông tin trong nước và đặc biệt trong cộng đồng đến mọi người.

Gia đình là tế bào của xã hội. Muốn bảo vệ, phát huy văn hóa của dân tộc, phải bắt đầu từ gia đình, mà trong đó người phụ nữ chúng ta là người tạo dựng , gìn giữ hồn Việt, truyền lại những nét đẹp văn hóa Việt cho thế hệ tương lai và là những tấm gương sáng để con cháu ta soi vào. Trong từng gia đình Việt Nam tại Odessa, bữa cơm vẫn rất thuần Việt, với đầy đủ hương vị quê nhà, đã không chỉ do mẹ, mà còn do chính thế hệ thứ hai sinh ra và lớn lên tại đây thành thạo chế biến. Và mặc dù bận bịu công việc, chúng tôi vẫn duy trì sinh hoạt cả gia đình bên bữa cơm tối để được nghe ‘ con mời bố , con mời mẹ ăn cơm, …”, và nghe những câu chuyện thường ngày của các con.

Một trong những nét đẹp của dân tộc Việt Nam là lòng thành kính, hiếu thảo, biết ơn những người sinh thành, dưỡng dục mình. Những năm gần đây, điều kiện kinh tế của bà con cộng đồng khá lên, nhiều nhà mời ông bà, bố mẹ từ Việt Nam để có dịp báo hiếu chăm sóc cha mẹ, để ông bà bố mẹ con cái được xum họp. Còn cách gì giáo dục tốt hơn khi các cháu được chứng kiến bố mẹ chăm sóc ông bà. Ngoài ra, việc liên lạc, hỏi thăm ông bà cô bác ở Việt Nam là việc làm tự giác và thường xuyên của các cháu sinh sống ở Odesa.

Và những người con Việt Nam ở Odessa vẫn phát huy truyền thống ” uống nước nhớ nguồn” được thể hiện trong tập quán thờ cúng Tổ tiên. Nhà nào cũng có bàn thờ cúng Tổ tiên, để tỏ lòng thành kính và biết ơn của con cháu đối với tổ tiên, những người đã khuất.

Rồi ngày Tết Nguyên đán –Tết cổ truyền của dân tộc, trong mỗi gia đình Việt ở Odessa, không khí chuẩn bị và đón Tết cũng không khác mấy so với quê nhà: cũng bánh chưng, dưa hành, mâm ngũ quả, cũng cành đào tươi . Phút giao thừa cả nhà cùng nghe lời chúc Tết của Chủ tịch nước Việt Nam qua VTV4, người mẹ thì bận bịu với mâm cỗ tất niên, giao thừa, cầu mong mọi sự yên lành, may mắn của năm đến với gia đình. Nét văn hóa xông nhà, mừng tuổi vẫn được giữ trong cộng đồng dù chỉ là tượng trưng. Rồi bà con đi lại chúc tết nhau, thật vui vẻ đầm ấm.

Những nét sinh hoạt trên, tưởng như bình thường, nhưng năm này qua năm khác nó khắc sâu vào trong tiềm thức của con cháu chúng ta, tôi tin rằng , các cháu sẽ phát huy những nét đẹp văn hóa gia đình, đó chính là một phần rất quan trọng trong giữ gìn bản sắc văn hóa Việt nam.

Hướng về Tổ quốc Việt Nam , hàng năm cộng đồng người Việt tại Odessa có rất nhiều các hoạt động phong phú, nhằm gắn kết mọi người với quê hương, đất nước. Và từ khi có Hội phụ nữ , những hoạt động đó đã được phát triển qui mô hơn, phong phú hơn và đặc sắc hơn.

Đó là ngày Quốc khánh 2.9, đại lễ của dân tộc Việt Nam. Nhân ngày này, ngoài việc nhắc lại cho con cháu những trang sử hào hùng vô cùng tự hào của dân tộc, để khơi dậy lòng yêu nước cho thế hệ trẻ. Hội phụ nữ đảm nhiêm trọng trách chuẩn bị chương trình ca nhạc với những bài ca điệu múa của quê hương Việt Nam. Thêm nữa vào dịp Quốc khánh 2.9, cũng là ngày đầu năm học, để phát huy truyền thống hiếu học của ông cha ta, Hội phụ nữ cũng đã có những đóng góp lớn trong việc tổ chức phát phần thưởng cho các cháu học sinh đạt thành tích cao trong học tập, và các hoạt động ngoại khóa .

Thành thông lệ, việc tổ chức Tết Trung thu cho các cháu thiếu nhi đã trở thành hoạt động không thể thiếu được của Hội người Việt tại Odessa. Từ việc trang trí mô hình cây đa, mặt trăng rằm tỏa sáng, ông sao, mâm ngũ quả, tiếng tùm cắc và màn múa lân điêu luyện, đến việc tập cho các cháu thiếu nhi các tiết mục văn nghệ trong các trang phục dân tộc, những lời ca, điệu múa Vịệt đã góp phần giáo dục các cháu thiếu nhi sinh ra trên quê hương thứ hai luôn hướng về cội nguồn, không quên những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Thế hệ trẻ sinh ra và lớn lên ở Odessa cũng luôn nhận được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo cộng đồng. Hội phụ nữ phối hợp với tổ chức đoàn cơ sở thường xuyên tổ chức những hoạt động tập thể sôi nổi bổ ích cho các em như: bóng đá nhân kỷ niệm sinh nhật Bác, cắm trại, cuộc thi thanh lịch, các tham luận tìm hiểu về Bác Hồ, các buổi tham luận chống các tệ nạn xã hội , vần đề tình yêu tuổi học trò, vấn đề hướng nghiệp tương lai…Và như vậy đã tạo cho thanh niên một sân chơi lành mạnh, hướng các em về với cội nguồn Việt, về với thuần phong mỹ tục Việt.

Phát huy tinh thần “ lá lành đùm lá rách”, Hội phụ nữ luôn giữ vai trò tiên phong trong hoạt động từ thiện: quyên góp ủng hộ quỹ “ trái tim cho em”, ủng hộ cho các chiến sĩ hải đảo Trường Sa, ủng hộ cho nạn nhân chất độc màu da cam, ủng hộ đồng bào bị thiệt hại vì lũ lụt…. Chúng tôi cũng quyên góp cho Trường học sinh thiểu năng, trại mồ côi của tỉnh Odessa.

Ngoài ra Hội phụ nữ cũng có những hoạt động riêng của mình, nhằm tôn vinh những phẩm chất cao quý của phụ nữ Việt Nam ta thời hiện đại : tự tin , tự trọng, trung hậu , đảm đang: chương trình văn nghệ đặc sắc phong phú chào mừng 8.3, tọa đàm về vai trò của phụ nữ trong công tác cộng đồng, trong nuôi dạy và hướng nghiệp cho con cái , phụ nữ và bảo vệ sức khỏe…Hội phụ nữ, nêu cao tinh thần đoàn kết , tương thân tương ái, đùm bọc lẫn nhau, thường xuyên thăm hỏi động viên các gia đình gặp hoàn cảnh khó khăn, ốm đau bệnh tật, có tin buồn. Hội phụ nữ chúng tôi luôn cố gắng lắng nghe, khuyên giải kịp thời chị em có khúc mắc trong gia đình, và đặc biệt rất tế nhị khéo léo nhưng cương quyết bảo vệ chị em, và quyền lợi của chị em trước tệ nạn bạo hành trong gia đình.

Việc quảng bá hình ảnh đất nước và con người Việt Nam với những nét đọc đáo về nghệ thuật, ẩm thực, thời trang, phong cách lối sống riêng là nhiệm vụ quan trọng của cộng đồng Việt xa quê hương. Điều này khiến chúng ta tự hào về dân tộc, tự tin hòa nhập nhưng không hòa tan với xã hội sở tại. Hội phụ nữ tỉnh Odessa thời gian qua đã đảm nhiệm trọng trách này một cách suất sắc.

Trong khuôn khổ lễ hội Ngày châu Âu , tiết mục “ Việt Nam quê hương tôi” với những tà áo dài của các chị các em, với chiếc nón Việt và những bông sen đã nhận được giải đặc biệt của cuộc thi “ Vũ điệu bên bờ biển”.

Nhân dịp kỷ niệm 219 năm ngày thành lập thành phố Odessa, cộng đồng Việt tại Odessa đã tự hào giới thiệu với quê hương thứ hai và bạn bè quốc tế một di sản văn hóa cuả dân tộc bằng mô hình chùa Một cột ở giữa công viên trung tâm thành phố cảng Odessa này.

Và đặc biệt, 07/06/2013 lần đầu tiên Ngày Việt Nam được tổ chức tại Odessa. Làn điệu quan họ, những câu ca trù của những ca sĩ cộng đồng lần đầu tiên đã vang lên giữa phương trời Odessa. Thật hãnh diện nhìn những bộ áo tứ thân, và những tà áo dài tung bay trên phố cổ Odessa.

Triển lãm ảnh về những di sản văn hóa Việt nam của nghệ sỹ nhiếp ảnh Dương Minh Long đã khắc họa trong lòng bạn bè Ucraina hình ảnh một Việt nam văn hiến, có một bề dày lịch sử hàng ngàn năm, mang đậm những nét đặc trưng và một sức sống bất tử. Những gian hàng đồ thủ công mỹ nghệ, những gian ẩm thực thu hút sự chú ý và những câu khen ngợi của bạn bè nước ngoài. Thêm nữa, bữa tiệc chiêu đãi mang đậm hồn Việt do chính chị em cộng đồng thực hiện đã làm những chính khách đại diện cho các ngoại giao đoàn trầm trồ thán phục.

Những hoạt động nhằm gìn giữ truyền thống văn hóa dân tộc, hướng về Tổ quốc sẽ không đạt được kết quả như vậy nếu không có sự quan tâm của Đảng và Nhà nước Việt Nam, thông qua Đại Sứ Quán Việt nam tại Ucraina. Những năm gần đây các chính sách của Đảng và Nhà nước với kiều bào đã có tầm chiến lược. Sự quan tâm hỗ trợ của Uỷ ban nhà nước về người việt nam ở nước ngoài, các đoàn thể trong nước đến các phong trào, hoạt động của cộng đồng ở nước ngoài, luôn là nguồn động viên, khích lệ to lớn đối với kiều bào chúng tôi. Đặc biệt, chuyến công tác vừa qua của Trung ương Hội LH PNVN tới các nước châu Âu và Ucraina cho chúng tôi cảm nhận được mình là một bộ phận không thể tách rời của dân tộc Việt nam.

Bằng những suy nghĩ và hành động của mình, chúng tôi cố gắng chuyển tải đến thế hệ mai sau lòng yêu nước, những đức tính cần cù sáng tạo trong công việc, tính giản dị khiêm tốn trong lối sống, sự tinh tế trong ứng sử, trọng nghĩa tình đạo lý - đó là những giá trị văn hóa tinh thần của người Việt chúng ta đang được gìn giữ qua từng thế hệ. Để dù có ở bất kỳ nơi nào trên thế giới con cháu chúng ta luôn nhớ rằng mình là con Lạc cháu Hồng.

Cuối cùng xin chúc Hội nghị thành công tốt đẹp!






Một số hình ảnh nổi bật của cộng đồng Việt Nam tại Odessa được giới thiệu tại Hội nghị