Khủng hoảng và xung đột ở Ukraine với kinh nghiệm dành cho người Việt đang sinh sống tại Odessa

Cuộc xung đột chính trị ở Ukraina, trọng tâm bắt đầu từ tháng 2/2014 đến nay đã xuất hiện diễn biến ngày càng phức tạp hơn trên bình diện chính trị, kinh tế, xã hội của toàn đất nước này.

Tất nhiên nó âm ỉ từ nhiều năm trước, khi mà chính quyền của tổng thống Yanukovych bắt giam nữ thủ tướng Timosenko đã gây xáo động toàn thế giới và những tranh chấp tiếp theo không xuất hiện trên mặt báo là ngọn lửa đã và đang cháy âm ỉ trong nhân dân Ukraina về những suy thoái kinh tế bấy lâu nay đã dẫn đến cao độ của cuộc khủng hoảng này, dẫn đến hiệu ứng các phe cánh trong nội quốc đối lập và tận dụng các cơ hội thúc đẩy cao trào từ nhân dân bốc cháy.

Sự bốc cháy gay gắt của phái Euromaidan đã lật đổ gần như tất thảy hệ thống chính quyền cũ, trong khi toàn quốc Ukraina cũng tự phân rã, tự lập chính quyền mới, chính quyền mới thì rất non trẻ, thiếu kinh nghiệm nên đã phát động chiến tranh nội quốc ngay sau khi tự lên ngôi, nhưng rất may là mọi thứ đều đã khác, công an không đập chết dân, quân đội khó bắn vào dân, những phe phái đối kháng trong các cái gọi nhân danh là Euromaidan, là Antimaidan, là thân Nga, thân Mỹ, thân EU....đều tranh thủ ra đòn, lấy người dân làm "tụ điểm thí mạng" để củng cố uy tín và vu cáo lẫn nhau một cách trắng trợn, bởi những hành động man rợ và chẳng bài bản gì...hóa ra mọi cuộc xung đột đều mang dân ra biến thành "cơ cánh hiếu chiến, tự vệ bất nhân" là những con số tăng cường cho các vụ thí mạng và cho một số ý đồ nào đó mà chính người dân không hay, vì ý chí của họ đã bị kích động, tình cảm của họ đã bị chi phối, điều kiện của họ đã bị phân vùng theo thái độ của số đông... 

 

Trong tình thế khủng hoảng đầy kịch tính kích thích xung đột, bắt đầu từ phía  nhà nước xuất hiện hệ thống tham nhũng "đồng bộ và đồng tình" thì khó lường trước các vấn đề khách quan là khủng hoảng xuất hiện, chủ quan là dân tộc và sắc tộc bộc phát từ những cơ cực do chênh lệch kinh tế, bất bình trong đời sống kéo dài ở mức thu nhập rất thấp trong bối cảnh châu Âu so với Ukraina hầu như nhân dân đã bị "thả cỏ". Chỉ ví dụ các trí thức và người lao động Ukraina đã bỏ quốc gia này đi kiếm sống ở Nga, ở Ba Lan, ở Séc và các nước lân cận...tham nhũng có hệ thống đã làm nguồn lực lao động và cống hiến tại chỗ suy giảm nặng nề, dẫn đến các cấp chính quyền khó thu thuế gia tăng….( còn phần khách quan đối với Ukraina thì thật rộng lớn, tôi không phân tích ở đây). Đấy là căn nguyên cơ bản đã tạo thành tất cả các ngọn lửa bốc cháy từ nhân dân, nó tạo các nguy cơ bất ổn định cục bộ trong các "ngẫu hứng căm hận vô bờ bến" của nhân dân Ukraina thông qua các diễn biến và thái độ của các cuộc biểu tình, đấu tranh dẫn đến quá khích và xung đột đổ máu thường xuyên, đặc biệt càng ngày càng tăng thêm sự quá khích loang rộng, đã làm chao đảo, thậm chí hất đổ một số chiếc ghế quan chức trong chính quyền cấp cao (cụ thể như đã hất đổ tổng thống Yanukovych và phe cánh)...diễn biến của những xung đột này đã tạo ra các ảnh hưởng quốc tế là nó đã biến đổi nhận thức đen và trắng giữa chí loang nhanh các ảnh hưởng tương tự và tạo ra "phong trào xung đột kinh tế, chính trị, sắc tộc" có bình diện toàn thế giới, đến mức một số nhà bình luận quốc tế đã phải đề cập đến nguy cơ của thế chiến thế giới lần thứ ba có thể xảy ra - bắt đầu từ Ukraina (?).

 

Để nhắc nhớ sự kiện Ukraina nghiêm trọng đến mức khó có thể làm ngơ, chúng tôi tập hợp trọng tâm  khối toàn cảnh căng thẳng tại Ukraina theo tiến độ thời gian như sau:

 

- Bùng phát biểu tình ở Kiev, Euromaidan được đặt tên cho khối người dân biểu tình chống lại chính quyền đương nhiệm và đưa ra yêu sách đòi chính quyền phải tham gia khối EU.

- Phía chính quyền bất lực trong phương pháp dẹp loạn, xuất hiện ẩu đả cùng các tay súng bắn tỉa làm số người dân chết cùng cảnh sát lên đến hơn 120 người, có khoảng 500 người bị thương.

- Căn cứ quân sự Ukraina ở Crưm bị vây chặt với hàng trăm tay súng đã bao vây một căn cứ quân sự của bán đảo Crưm, trong khi Ngoại trưởng Mỹ cảnh báo Nga có thể mất quy chế thành viên G8 vì triển khai quân ở Crưm.

- Thủ tướng Ukraina nói Nga "tuyên chiến" : Thủ tướng tạm quyền của Ukraina hôm nay (2/3) đã kêu gọi Tổng thống Nga rút quân ra khỏi lãnh thổ của Ukraina và cảnh báo rằng "chúng tôi đang bên bờ vực thảm họa".

- Nga đe dọa an ninh châu Âu: Tổng thư ký NATO cáo buộc Nga đe dọa an ninh, hòa bình ở châu Âu qua hành động ở Ukraina.

- (2/3), Lính Nga ồ ạt kéo về Crưm : Một đoàn gồm hàng trăm binh sĩ Nga đã di chuyển về thủ phủ khu tự trị Crưm, lập tức Ukraina điều quân, cầu cứu NATO: Các lãnh đạo của Ukraina vừa ra lệnh huy động quân đội trong bối cảnh Kiev gần như mất quyền kiểm soát bán đảo Crưm.

- Nga đã kiểm soát Crưm thông qua cuộc trưng cầu ý dân, phía ủng hộ sáp nhập Crưm vào Nga đã thành công trong sự "ngỡ ngàng" của toàn thế giới.

- Nga sắp dụng binh ở Ukraina: Thượng viện Nga lập tức phê chuẩn việc sử dụng quân đội ở Ukraina theo đề nghị của ông Putin; 

- Ukraina tố cáo Nga tăng quân ở Crưm: Bộ trưởng Quốc phòng Ukraina Ihor Tenyukh hôm 1/3 cho biết, Nga gần đây đã điều thêm 6.000 quân tới khu tự trị Crưm.

- Obama cảnh báo Nga về Ukraina: Tổng thống Mỹ cảnh báo Moscow rằng bất kỳ hành động can thiệp quân sự nào vào Ukraina sẽ gây ra "bất ổn sâu sắc" sau khi Kiev tố cáo quân đội Nga đã tràn vào lãnh thổ nước này.

 

- Một số vùng Ukraina dấy lên phong trào đòi ly khai theo kiểu Crưm, cụ thể là các tỉnh, thành phố: Donetsk, LugansK, Slavyansk,  Kharkop, Odessa, trong đó có thành phố đã tuyên bố "thành lập nhà nước tự trị"...Các diễn biến này chuyển động quá nhanh gây choáng váng cho dư luận, thậm chí khối EU không kịp tỏ thái độ, phía Mỹ không kịp đáp ứng, có nước còn "rụt tay lại" với các khoản viện trợ "cứu hộ Ukraina" được phong tỏa lập tức.

- Dư luận đưa ra nhiều lựa chọn cho Ukraina: Trong khi chính phủ mới bị đối mặt với vô vàn thử thách.
- Các cường quốc phương Tây và Mỹ càng không biết cần phải làm gì để giúp đỡ nước này tiến tới ổn định? Trong khi nước Nga vẫn giữ một thái độ làm "chủ các nước chư hầu" xung quanh, nửa vỗ về, nửa khống chế Ukraina, thậm chí dư luận còn đánh giá Nga đã thọc sâu bàn tay "chủ định của mình" vào các phong trào "lửa" đang diễn biến ở Ukraina.

- Cận cảnh dinh thự xa hoa của Tổng thống Ukraina Yanukovych vừa bị phế truất, lần đầu tiên người dân Ukraina được nhìn thấu dinh thự xa hoa, sau khi ông này bí mật rời Kiev.

- Ukraina quyết chọn EU: Tổng thống tạm quyền Ukraina Oleksandr Turchynov tuyên bố đất nước ông sẽ tập trung vào mục tiêu hội nhập chặt chẽ hơn nữa với EU.

- Nga và Mỹ đang chơi trò gì ở Ukraina? Trong khi phương Tây đang rất hối hả và muốn tận dụng đà này để thành lập nên chính quyền thân châu Âu ở Kiev, cuộc chơi tại đây vẫn chưa thể ngã ngũ khi mà Moscow chưa đưa ra cây gậy thật sự của mình. 

- "Nữ hoàng khí đốt" - Timosenko sẽ xuất hiện trở lại - Cựu thủ tướng này tuyên bố sẽ tham dự bầu cử tổng thống vào ngày 25/5 tới; 

- Ngày 23/2, Quốc hội Ukraine đã thông qua nghị quyết về chuyển giao quyền lực của Tổng thống Viktor Yanukovych cho tân Chủ tịch Quốc hội Oleksander Turchynov.

- Phe biểu tình Ukraine tuyên bố kiểm soát hoàn toàn thủ đô... 

- Mỹ - Nga tố nhau sau màn kịch tại Ukraina - Cuộc đối đầu giữa các bên đứng đằng sau cuộc khủng hoảng tại Ukraina ngày càng gay gắt hơn sau khi Moscow buộc tội Mỹ xúi giục vụ việc. Washington đổ lỗi cho Nga đã làm rò rỉ đoạn băng ngoại giao của Mỹ.

- Tình hình Ukraina: Đe dọa chồng chất bất ổn - Mặc dù Tổng thống Ukraina đã có những nhượng bộ, song Kiev vẫn phải đối mặt với nguy cơ can thiệp từ nước ngoài và sức ép từ bất ổn trong nước.

- Người Việt ở Kiev ngừng buôn bán để lánh nạn - Đại sứ Việt Nam tại Ukraine Nguyễn Minh Trí chiều 21/2 cho biết, tình hình ở Kiev đang hết sức nghiêm trọng, tuy nhiên bà con người Việt tại đây đã được khuyến cáo để đảm bảo tính mạng.

- Tại Kiev, làn sóng xung đột bốc cháy và biến đường phố ở Kiev thành một chiến trường đầy máu và khói lửa. Hơn 120 người dân và cảnh sát đã thí mạng tại đây.

- Ngày 16.4, Chính phủ Ukraina và những người ly khai thân Nga "đọ" lực lượng ở miền Đông nước này. Quân chính phủ lái 7 xe bọc thép treo cờ Ukraina vào thành phố Kramatorsk. Cách đó khoảng 15km, xuất hiện những tay súng vũ trang trong nhiều trang phục khác nhau lái 6 chiếc xe bọc thép, trong đó có 1 chiếc treo cờ Nga vào thành phố Slaviansk. Chuyện như đùa, phía chính quyền điều nhóm lực lượng nào vào thành phố này thì bị "nuốt gọn" số lực lượng ấy bằng sự dàn xếp của nhân dân. Nhìn chung các đối kháng nhân dân từ phía chính quyền ít gây thương vong bằng các đối kháng các phe cánh.

- (28/4), nhiều vụ nổ, tiếng súng đã vang lên trong những cuộc đụng độ dữ dội tại thành phố Donetsk, miền Đông Ukraine, khi những người biểu tình thân Nga chạm trán với phe ủng hộ chính quyền Kiev.

Đã có 11 người thương vong trong cuộc tấn công ở Kramatorsk

- Sự kiện ngày 2/5 gây thiệt hại nhất về số người tử nạn tại tòa nhà công đoàn ở Odessa đã lên con số gần 50 người, trong khi các hãng tin Nga đưa tin đầy đủ chi tiết về vụ cháy tòa nhà công đoàn ở Odessa, thiêu sống 46 người thì các hãng tin phương Tây chỉ đưa tin chung chung và né tránh nhắc tới thủ phạm phóng hỏa. Số người tử vong này là hậu quả vụ đụng độ giữa những người biểu tình ủng hộ chính quyền Kiev với phe đòi ly khai ở thành phố cảng miền Nam Odessa trước sự làm ngơ của cảnh sát:

Từ những dẫn chứng biến động của khủng hoảng dẫn đến xung đột đồng bộ Ukraina đã đổ máu do những hành động dã man quá khích của các phe cánh về việc tiêu diệt và tra tấn tại chỗ những người dân được coi là đối phương...điều này có thể xuất hiện nội chiến, nếu không nội chiến thì các khó khăn về đi lại, cướp giật, khống chế cục bộ, trả thù vô lối…. Suy thoái thu nhập từ những dịch vụ và chợ búa đang ảnh hưởng lớn...và nhiều sự cố đa phức hơn nữa sẽ có thể xảy ra đối với người Việt Nam ở Ukraina nói chung, Odessa nói riêng.

Rất may từ bấy lâu nay, những người Việt sống ở nước ngoài đều tổ chức thành lập Hội người Việt Nam khu vực tỉnh, thành phố, quốc gia để đứng ra làm tất cả những gì có lợi cho cộng đồng mình đối với nước sở tại. 

Odessa cũng vậy, hệ thống Hội Cựu chiến binh, Hội Phụ nữ, Hội Doanh nghiệp, Hội Đoàn Thanh niên...dưới quyền điều hành của Ban chấp hành Hội Người Việt Nam tỉnh Odessa, thì sau đây hơn bao giờ hết, khối lực lượng này, nhất là Hội Cựu chiến binh vốn có nhiều người lính từng trải trong chiến tranh chống Mỹ cứu nước tại Việt Nam, bây giờ đã đến lúc phải đối đầu với hiện tại, với sự thực, các khối hội này phải có biện pháp giúp cộng đồng mình nhận thức về chiến tranh, bạo loạn, phương án bảo vệ cộng đồng bằng cách phổ biến kinh nghiệm, truyền bá thói quen trong chiến tranh, tập huấn các tư duy cảnh giác, bố phòng, phối hợp cứu ứng và thông tin (cần có hệ thống bộ đàm liên kết cho mỗi gia đình trong khu vực Làng Sen và ngoài Làng Sen, báo mạng xuất hiện trang nóng thông tin liên tục, hiệu lệnh báo động tại chỗ, hiệu lệnh báo an khu vực, hiệu lệnh cứu ứng khu vực và các hiệu lệnh sơ tán, hướng đi, nơi đến...như ở thời trực chiến thường kỳ ở các thành phố, thị xã của nhân dân Việt Nam trong thời kỳ chiến tranh năm xưa). Sau đây là những gợi ý hình thành phương án:

- Ban lãnh đạo cộng đồng: Bao gồm các thành phần cơ cấu Trưởng hội, là tập thể lãnh đạo cao nhất, quyết định các nhiệm vụ và tình huống an, nguy của cộng đồng. Ban này cần liên kết xin ý kiến chỉ đạo của Đại sứ quán trước khi hành động.

- Ban thông tin thường trực khẩn cấp - Ban này bao quát khắp các tình huống của cộng đồng để tuyên truyền và đáp ứng các thông tin hai chiều tức thời hoặc lâu dài trong mọi lúc mọi nơi - trực nóng hệ thống máy bộ đàm, trực nóng mạng internet và thực hiện chỉ thị của Ban lãnh đạo, ra lệnh cho các ban, đội phối hợp đồng bộ trong tình huống xảy ra.

- Đội bảo vệ cộng đồng (chủ yếu là thanh niên và cựu chiến binh - lập phương án bảo vệ cộng đồng như Cảnh giác, tuần tra, ứng cứu, phối hợp pháp luật nước sở tại, phối hợp các hộ người nước ngoài ở trong Làng Sen tham gia khi lâm tình huống, tổ chức bà con sơ tán, huy động phương tiện chuyên chở, nghiên cứu khu vực an toàn, phòng thủ Làng Sen, tập kết các hộ ngoài Làng Sen về vị trí an toàn khi cần thiết...)

- Đội cứu thương, cứu hộ: Tập trung những người biết về y tế, những người thông thuộc địa điểm các bệnh viện, huy động cộng đồng đáp ứng các phương tiện cấp cứu như ô tô (có biên chế người trực), chuẩn bị cơ số thuốc cấp cứu như bông băng, cầm máu, gạc, nẹp...

- Đội tăng cường: Đội này bao gồm các phụ nữ khỏe, chưa gia đình tham gia các tiếp ứng cho tất cả các đội kia.

- Khẩn cấp họp các gia đình, đưa ra phương án nhận thức và thống nhất khi có tình huống xảy ra để mọi người, mọi nhà sẵn sàng thu xếp tài sản, nhân sự, phương tiện chuyển động theo hướng chỉ đạo của lãnh đạo Hội.

Trên đây là một số ý kiến đóng góp để Hội xem xét và phổ cập đến bà con người Việt cần nhận thức tình trạng bất ốn trong chiến tranh - phòng còn hơn chủ quan, dẫn đến bất ngờ tan rã, thiệt hại, không ai cứu nổi ai. Chúng ta phải nhận thức mỗi một người Việt Nam sống ở nước ngoài đều là sự trông cậy về an toàn, ổn định của quê hương đất nước đang ngóng tin từng ngày về người thân của mình.

Chúc các bạn thành công, cầu mong Trời, Phật phù hộ bà con mình vượt qua cơn nước sôi lửa bỏng này.