Đang sống tại quê nhà, bị xử vắng mặt ở xứ người?

Chị Nguyễn Thị Nhung (SN 1972, trú tại phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân, TP Hà Nội) vừa kháng cáo lên Tòa án Cấp cao tại Hà Nội cho rằng Quyết định sơ thẩm số 04/2015/QĐST ngày 28/9/2015 của TAND TP Hà Nội về việc “chấp nhận đơn yêu cầu công nhận và cho thi hành quyết định của Tòa án nước ngoài tại Việt Nam” là không đúng pháp luật, không phù hợp đạo lý, làm phương hại nghiêm trọng đến đời sống tình cảm và quyền lợi của mẹ con chị.

Chị Nhung phản đối Quyết định sơ thẩm số 04/2015/QĐST ngày 28/9/2015 của TAND TP Hà Nội không đúng pháp luật, chia rẽ tình mẫu tử của mẹ con chị.

Không tống đạt triệu tập hợp lệ, vẫn “đè” ra xử
Theo chị Nguyễn Thị Nhung trình bày, năm 2009 chị quen và sống chung như vợ chồng với anh Vũ Đình Thiềng tại quận Dergachivsky, tỉnh Kharkiv, Ucraina. Lấy anh Thiềng, chị chấp nhận sang nhượng lại các cửa hàng quần áo thời trang của mình tại chợ Troeshina, thành phố Kiev để toàn tâm toàn ý chăm sóc gia đình cùng con trai riêng của anh Thiềng khi đó mới 5 tuổi. Đến ngày 5/02/2010, chị và anh Thiềng sinh con trai chung là cháu Vũ Đình Lương. Theo chị Nhung, quá trình chung sống giữa chị và anh Thiềng cũng có không ít mâu thuẫn nhưng chị vẫn chịu đựng để chăm lo chu toàn việc gia đình. 
Năm 2011 chị phải về nước chăm sóc cha già đau bệnh trong vòng 2 tháng, khi đó chị muốn dẫn cháu Lương (khi đó 1 tuổi) về cùng nhưng anh Thiềng không đồng ý. Đến năm 2012 thì cha chị Nhung mất, chị được phép dẫn cháu Lương về Việt Nam chịu tang. Dịp giỗ đầu cha vào năm 2013, chị lại xin chồng cho dẫn cháu Lương về nước lo cúng giỗ nhưng anh Thiềng không đồng ý nên chị phải tự vay tiền mua vé máy bay và về nước một mình. Sau giỗ cha, chị bị ốm phải ở lại Việt Nam chữa bệnh khoảng 3 tháng. Thời gian này chồng chị đã có người phụ nữ khác, hiện cô này và anh Thiềng đã có con chung. 
Lo lắng cháu Lương phải sống trong cảnh mẹ kế con chồng ở đất nước có chiến tranh nên tháng 8/2014 chị Nhung quyết định quay lại Ucraina đón cháu Lương về Việt Nam. Hai mẹ con chị xuất cảnh hợp pháp khỏi Ucraina vào ngày 16/8/2014 và nhập cảnh hợp pháp vào Việt Nam ngày 17/8/2014. Từ khi về nước, mẹ con chị sinh sống ổn định tại địa chỉ đăng ký hộ khẩu thường trú của chị tại phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân, Hà Nội. Chị cũng đưa con đi chăm sóc y tế, nhập học cho con và mua gói bảo hiểm nhân thọ để cháu được hưởng những chế độ chăm sóc tốt nhất. Hiện cháu Lương đang sống và học tập vui vẻ, hòa đồng bên mẹ tại quê nhà.
Đột ngột ngày 21/9/2015, chị Nhung được TAND TP Hà Nội triệu tập lên để giải quyết việc anh Vũ Đình Thiềng “Yêu cầu công nhận và cho thi hành quyết định của Tòa án nước ngoài tại Việt Nam”.  Đến tòa chị Nhung mới biết mình đã là bị đơn trong một vụ án dân sự theo đơn khởi kiện của anh Thiềng kiện về việc xác định chỗ ở cho con trai Vũ Đình Lương, do Tòa án quận Dergachivsky tỉnh Kharkiv, Ucraina xét xử sơ thẩm ngày 11/11/2014 (có hiệu lực pháp luật ngày 24/11/2014). 
Theo đó, Tòa án cấp sơ thẩm quận Dergachivsky đã xử vắng mặt chị, chấp nhận hoàn toàn yêu cầu khởi kiện của anh Vũ Đình Thiềng và chỉ định chỗ ở của cháu Vũ Đình Lương sống cùng với bố Vũ Đình Thiềng tại Làng đô thị Mala Danhilivka, phố Kharkivskovo Metropolitens, nhà số 3, quận Dergachivsky, tỉnh Kharkiv. Do thời điểm Tòa án quận Dergachivsky xét xử chị Nhung đang sống ở Việt Nam nên không hề biết mình là bị đơn trong vụ án này, cũng không biết quyền lợi của mình bị xâm hại nên không kháng cáo.
Công nhận và cho thi hành bản án vi phạm pháp luật?
Đọc hồ sơ vụ án tại TAND TP Hà Nội, chị Nhung nhận thấy quyền và lợi ích hợp pháp của mình đã bị xâm phạm nghiêm trọng, vụ án sai phạm về tố tụng và vi phạm nội dung Hiệp định Tương trợ tư pháp và pháp lý về các vấn đề dân sự và hình sự giữa Việt Nam và Ucraina. Cụ thể, Tòa án phía Ucraina không tống đạt kịp thời và hợp lệ giấy triệu tập phiên tòa cho chị Nhung mà vẫn xét xử vắng mặt bị đơn. Điều này cũng vi phạm nghiêm trọng quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự Việt Nam về việc Tòa án không hề triệu tập hợp lệ, tống đạt kịp thời. 
Trong hồ sơ vụ án thể hiện có 2 Giấy thông báo được coi là của bưu điện Ucraina gửi về 02 địa chỉ tại Ucraina và cho là đã giao cho chị Nguyễn Thị Nhung - đó là Giấy triệu tập của tòa án: thông báo về thời gian, địa điểm phiên xét xử sơ thẩm - giao ngày 04/11/2014  và Giấy thông báo về nhận bản sao quyết định của Tòa án - nhận ngày 03/12/2014. Tuy nhiên tại thời điểm đó, chị Nhung chứng minh đang sinh sống tại địa chỉ có hộ khẩu thường trú tại Việt Nam. 
Chị Nhung bức xúc: “Tôi và con trai Vũ Đình Lương đã xuất cảnh khỏi Ucraina từ ngày 16/8/2014, nhập cảnh vào Việt Nam ngày 17/8/2014 (điều này thể hiện rõ ở Hộ chiếu của tôi). Kể từ ngày 17/8/2014 tôi chưa nhập cảnh vào Ucraina, tức là tôi không có mặt tại Ucraina vào thời điểm 04/11/2014 và 03/12/2014 thì tôi không thể là người được bưu điện Ucraina trao Giấy triệu tập (nói trên) của Tòa án quận Dergachivsky như hồ sơ thể hiện. Tôi cũng chưa từng ủy quyền cho bất kỳ ai, hay trực tiếp nhận bất cứ văn bản nào của Tòa án quận Dergachivsky. Như vậy, những giấy thông báo được cho là của bưu điện Ucraina cung cấp cho TAND TP Hà Nội nói trên cho rằng tôi đã nhận được Giấy triệu tập của tòa án về thời gian, địa điểm xét xử và bản sao quyết định của Tòa án là giả mạo, không hợp lệ”.
Chưa hết, bản án của Tòa án quận Dergachivsky còn dựa vào những chứng cứ bịa đặt, xúc phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của chị như cho rằng chị sống lang thang, không quan tâm chăm sóc con cái, để con sống thiếu tình mẫu tử… để làm căn cứ chỉ định chỗ ở cho cháu Vũ Đình Lương sống với cha đẻ là anh Vũ Đình Thiềng.
Ngày 22/9/2015 chị Nhung đã làm đơn chỉ ra các yếu tố giả mạo và đề nghị TAND TP Hà Nội yêu cầu phía Tòa án cấp sơ thẩm quận Dergachivsky tỉnh Kharkiv, Ucraina giải thích những điều khuất tất trong bản án của Tòa án quận Dergachivsky. Tuy nhiên, TAND TP Hà ội đã bỏ qua đề nghị chính đáng của chị và gấp rút mở phiên họp vào ngày 23/9/2015 và ngày 28/9/2015.
Tại phiên họp, một lần nữa chị Nhung yêu cầu TAND TP Hà Nội kiểm tra, đối chiếu bản án, quyết định ngày 11/11/2014 nói trên của Tòa án quận Dergachivsky cùng các giấy tờ, tài liệu kèm theo để làm căn cứ ra quyết định: không công nhận và cho thi hành bản án, quyết định nói trên của Tòa án quận Dergachivsky, tỉnh Kharkiv, Ucraina. Tuy nhiên, TAND TP Hà Nội đã cố tình không xem xét và ra quyết định chị Nhung phải thi hành bản án của Tòa án quận Dergachivsky.
Hiện chị Nhung đã có đơn kháng cáo quyết định sơ thẩm trên của TAND TP Hà Nội, đề nghị cấp phúc thẩm xem xét “không chấp nhận đơn yêu cầu công nhận và cho thi hành quyết định của Tòa án nước ngoài tại Việt Nam của ông Vũ Đình Thiềng; không công nhận và cho thi hành tại Việt Nam quyết định ngày 11/11/2014 thuộc hồ sơ vụ án số 619/4866/14-u và hồ sơ tố tụng 2/619/1789/14 có hiệu lực thi hành từ ngày 24/11/2014 của Tòa án quận Dergachivsky, tỉnh Kharkiv, Ucraina”.
Chị Nhung trình bày trong uất ức: “Quyết định của TAND TP Hà Nội và Tòa án quận Dergachivsky, tỉnh Kharkiv, Ucraina đã đẩy cuộc sống êm đềm của mẹ con tôi vào cảnh xáo trộn, chia lìa tình mẫu tử, trái với đạo lý. Nghiêm trọng hơn, các quyết định trên là sai pháp luật vì dựa vào những chứng cứ giả mạo, vi phạm tố tụng, xâm phạm đến quyền lợi và danh dự, nhân phẩm của tôi".
Theo Luật sư bảo vệ quyền lợi của chị Nguyễn Thị Nhung, con trai chung của chị Nhung và anh Thiềng là cháu Vũ Đình Lương có quốc tịch Việt Nam, là công dân Việt Nam, đang sinh sống và học tập trên lãnh thổ Việt Nam. Vậy thẩm quyền xét xử vụ án này phải thuộc Tòa án có thẩm quyền tại Việt Nam. Việc Tòa án quận Dergachivsky, tỉnh Kharkiv, Ucraina đã thụ lý xét xử vụ kiện không đúng thẩm quyền,  trái với quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự. 

Hoài Phi/baophapluat.vn